De Stadsboerderij van Almere is een typisch voorbeeld van hoe een klein initiatief in de ‘schone wildernis’ van twintig jaar geleden op organische wijze uitgroeide tot een veel bezocht begrip in Flevoland en omstreken. In dit najaar en vroege voorjaar van 2017 zal De Stadsboerderij zijn intrek nemen in Oosterwold, tot groot plezier van oprichters Tineke van den Berg en Tom Saat. Tegelijkertijd betekent het een grote verrijking voor Oosterwold.
‘De Stadsboerderij was oorspronkelijk een Voorlichtingscentrum voor Verantwoord Tuinieren’, vertelt Tineke, in goed gezelschap bezig het stalletje van biologisch vlees op de zaterdagochtendmarkt in te richten en te vullen. Tom verontschuldigt zich, druk als het tweetal is met het onderhouden van hun huidige totaal aan tweehonderd dieren en 160 hectare gepachte akkers en grasgebieden, verdeeld over Pampushout, Buitenhout, Waterlandse Bos, Almeerderhout, Kievitsweg, Veluwse Kant en Overgooi.
‘Als we nu terugkijken naar hoe de Stadsboerderij zich in twee decennia heeft ontwikkeld, dan is die groei gebeurd op de manier zoals we toen voor ogen hadden. Niet een vooraf uitgedacht plan zomaar neerplempen, maar een idee organisch laten ontstaan en vanzelf laten doorgroeien. En zo willen we het ook in Oosterwold laten gebeuren. De verleiding is groot om te zeggen dat er nog nauwelijks iets bestaat in Oosterwold, maar dan zie je de grote mogelijkheden over het hoofd. Kijk alleen al naar de prachtige landbouwgrond.’
Doortimmerde argumenten
Vanzelfsprekend wint Tineke’s bescheidenheid het van haar uitgesproken voortvarendheid, mocht je het idee hebben dat ‘organische groei’ betekent dat het duo zelfvoldaan achterover kan leunen als de eerste koe is gemolken. Tineke en Tom hebben wel degelijk doortimmerde argumenten om – met behoud van de huidige locatie en landerijen – de stap naar Oosterwold te nemen. ‘Voor het eerst in ons bestaan als Stadsboerderij hebben we grond kunnen kopen die ook echt en voor altijd bij de boerderij zelf mag horen. Tot nu toe hebben we altijd grond in beheer gehad, gepacht voor zeer korte tijd. Met alle onzekerheden van dien. Voor ons als biologisch-dynamisch bedrijf is het heel belangrijk te weten dat de grond waar je altijd goed voor hebt gezorgd en in hebt geïnvesteerd niet ineens bestemd gaat worden als bijvoorbeeld hockeyveld, zoals ons in Almere-Buiten is overkomen, of als terrein voor een of ander kasteel. Die onzekerheid draag je altijd met je mee. Met Oosterwold komt daarmee een einde; we hebben dan ook het gevoel na twintig jaar echt ergens te landen op een plek waar de grond bij de boerderij hoort.’
Maar er zijn meer argumenten voor een aanstaande landing in Oosterwold. ‘Omdat we vrij veel grond hebben, moeten we ook steeds meer mest zien te krijgen, dus zijn we genoodzaakt meer koeien te houden. Op de huidige locatie zit geen rek meer door het aantal gebouwen, dus Oosterwold zal goed van pas komen om een nieuw erf te stichten met een nieuwe koeienstal voor extra koeien. Een derde reden om Oosterwold aan te doen is de woongelegenheid. Op de huidige plek kun je niet wonen, al zijn er wel enige bedrijven aangehaakt om activiteiten te ontplooien. Het zou mooi zijn als door de woonmogelijkheden in Oosterwold een eigen dorpje zich zou kunnen ontwikkelen voor mensen die bij de boer willen wonen en hun landbouw- of bedrijfsactiviteit aan de bewoning willen koppelen. Mensen komen dan werkelijk bij de boer wonen; van onze 43 hectare in Oosterwold zal drie hectare gereserveerd zijn als erf, twee hectare als woonerf en de resterende als landbouwerf. Naast praktische overwegingen dient de overstap naar Oosterwold tevens een hoger doel, aldus Tineke. ‘In de huidige situatie die twintig jaar geleden is ontstaan, is altijd de verbinding tussen natuur en stad gelegd. Wat wij in onze nieuwe opzet beogen, is een koppeling tussen natuur en landbouw. Ons nieuwe gebied ligt in de Eemvallei en samen met Staatsbosbeheer en de provincie zoeken we naar een model om voedselproductie in de natuur te realiseren. Een model waar koeien in de natuur weiden en waar akkers met bijvoorbeeld koolzaad of graan door de natuur slingeren. Hiermee voeg je iets toe aan het landschap en de fauna, terwijl je tegelijkertijd er ook biologisch voedsel uit kunt putten. Je begrijpt dus wel dat Oosterwold voor ons een hele mooie vervolgstap betekent.’
Zaaien prioriteit
Maar de huidige Stadsboerderij blijft bestaan, toch? ‘Jazeker, alleen al omdat we momenteel beschikken over een aanstaande nieuwe generatie boeren. Onze kinderen en medewerkers die over een x aantal jaren in Oosterwold kunnen komen wonen. Daarnaast zullen we altijd tijdelijke of reservegronden van de gemeente blijven beheren voor biologische landbouw. Maar ach, ook dat zal de toekomst uitwijzen; je moet nooit je plannen teveel op papier zetten, want dat blokkeert alleen maar de mogelijkheden tot vrije ontwikkeling.’
Momenteel wachten Tineke van den Berg en Tom Saat op de vergunning, in het najaar zal naar verwachting de overdracht van de grond in Oosterwold plaatsvinden. Vroeg 2017 moet de bouw van de boerderij beginnen. ‘Als we maar eerst in het najaar zo snel mogelijk kunnen zaaien, da’s het belangrijkste’, lacht Tineke.
De Stadsboerderij wordt in het totale middenveld aan de noordkant van de Tureluurweg gevestigd (initiatief nummer 30 op de overzichtskaart van maakoosterwold.nl). Op 24 september aanstaande vieren Tineke van den Berg en Tom Saat vijftien jaar Boerenmarkt (‘de grootste, mooiste en gezelligste overdekte biologische markt van Nederland’) en twintig jaar Stadsboerderij op een groots opgezet Oogstfeest. Tussen 9.30 en 15.00 uur valt er van alles te beleven, genieten en proeven. Meer info over de Stadsboerderij Almere: www.stadsboerderijalmere.nl.
